Türkmenistan’ın AB Misyonu

2025 Uluslararası Barış ve Diyalog Yılı: Türkmenistan’dan İlham Alan Küresel Uyum Vizyonu

Giderek artan çatışmalar ve krizlerle bölünmüş bir dünyada, 2025’in Uluslararası Barış ve Diyalog Yılı olarak ilan edilmesi, umut dolu bir işaret olarak öne çıkmaktadır. Türkmenistan tarafından savunulan bu girişim, tarafsızlığın ve diyaloğun çağdaş küresel sorunları çözmedeki dönüştürücü gücünü vurgulamaktadır. Milletleri barışa olan ortak taahhüt etrafında birleştirerek Türkmenistan, uluslararası topluluğun sorumlu ve proaktif bir üyesi olduğunu bir kez daha kanıtlamaktadır.

Türkmenistan’ın tarafsız bir ülke olarak yolculuğu, 1995 yılında Birleşmiş Milletler’in daimi tarafsızlığını resmi olarak tanımasıyla başlamıştır. Bu ilke, geçen 30 yıl boyunca dış politikasını şekillendirmiş ve küresel barışı teşvik eden girişimlere ilham vermiştir.

Özellikle 2021 yılında Türkmenistan tarafından önerilen ve hayata geçirilen Uluslararası Barış ve Güven Yılı, diyalog ve karşılıklı anlayış için küresel bir örnek oluşturmuştur. Türkmenistan’ın tarafsızlığının 30. yıl dönümü olan 2025, aynı zamanda Uluslararası Barış ve Diyalog Yılı ile çakışarak, ülkenin uyum ve işbirliğine olan sarsılmaz bağlılığını pekiştirmektedir.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 2025 yılını Uluslararası Barış ve Diyalog Yılı olarak ilan eden kararı, küresel diplomaside bir dönüm noktasıdır. Türkmenistan tarafından öncülük edilen ve 86 ülkenin eş sponsorluğunda sunulan bu karar, üye ülkelerden oybirliğiyle destek almıştır. Bu güçlü destek, yapıcı siyasi diyalog ve proaktif diplomasi yoluyla barış ve güvenin teşvik edilmesi misyonunun evrensel çekiciliğini göstermektedir.

Girişim, barışın yalnızca çatışmanın yokluğu olmadığını; kolektif bir çaba gerektiren dinamik ve kapsayıcı bir süreç olduğunu kabul etmektedir. Girişimin temel hedefleri şunlardır:

           •           Önleyici Diplomasi: Çatışmaları önlemek ve çözmek için diyalog temelli mekanizmaların benimsenmesini teşvik etmek.

           •           Güveni Güçlendirme: Karşılıklı saygı ve ortak taahhütlerle devletler arasında güven inşa etmek.

           •       Sürdürülebilir Kalkınmayı Teşvik Etme: Ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirliğin barışa bağlı olduğunu vurgulamak.

Bu hedefleri birleştirerek girişim, hem mevcut zorluklara yanıt vermekte hem de uzun vadeli küresel istikrar için temel oluşturmaktadır.

Uluslararası Barış ve Diyalog Yılı ile tarafsızlığın 30. yıl dönümünü kutlamak için Türkmenistan bir Devlet Organizasyon Komitesi kurmuştur. Bu komite, girişimin hedeflerini teşvik etmek amacıyla uluslararası forumlar ve konferanslar, kültürel ve eğitim etkinlikleri ile uluslararası kuruluşlarla işbirliklerini içeren yüksek profilli etkinlikleri denetleyecektir. Bu etkinlikler, Türkmenistan’ın başarılarını kutlamanın yanı sıra uluslara diyalog ve işbirliğini benimsemeleri için ilham verecektir.

Türkmenistan’ın tarafsızlığa olan bağlılığı, onu bölgesel barış inşasında önemli bir aktör haline getirmiştir. 2007 yılında Aşkabat’ta kurulan BM Orta Asya İçin Önleyici Diplomasi Bölgesel Merkezi ile işbirliği, bu proaktif yaklaşımın bir örneğidir.

Merkez, Orta Asya’nın 2024 yılında Barış, Güven ve İşbirliği Bölgesi olarak ilan edilmesi gibi önemli başarılara öncülük etmiştir. BM Genel Kurulu kararıyla sağlanan bu başarı, Türkmenistan’ın bölgesel barış dinamiklerini şekillendirmedeki etkisini vurgulamaktadır.

Türkmenistan’ın tarafsızlığı, uluslararası diplomasiye önemli katkılar sağlayarak dönüşümsel sonuçlar doğurmuştur. Bu katkılar arasında, tarafsızlığının tanınmasıyla barışçıl bir arada yaşama modeli oluşturması, Orta Asya’yı yeni bir jeopolitik çerçeveyle barış bölgesi olarak teşvik etmesi ve silahsızlanma ile nükleer silahların yayılmasının önlenmesi konularındaki savunusuyla küresel güvenliğe katkıda bulunması yer almaktadır.

Bu başarılar, tarafsızlığın pratik faydalarını ve ilkelerinin çağdaş güvenlik sorunlarının çözümünde uygulanma potansiyelini göstermektedir.

Türkmenistan’ın uluslararası diplomasiye önemli katkılarından biri, BM Küresel Güvenlik Stratejisi önerisidir. Bu strateji, BM Genel Kurulu’nun 78. oturumunda sunulmuş ve modern güvenliğin politik, ekonomik, çevresel ve insani boyutlarındaki bağlantılı doğasını vurgulamıştır. Stratejinin temel unsurları şunlardır:

           •           Önleyici Diplomasi: Çatışmaların tırmanmasını önlemek için erken müdahale.

           •           Ekonomik ve Enerji İşbirliği: Kaynakların adil dağıtımını ve sürdürülebilir enerji politikalarını teşvik etme.

           •           Çevre Koruma: İklim değişikliğiyle mücadele ederek istikrarı sağlama.

           •           İnsani Destek: Krizlere karşı işbirliğini güçlendirme.

Bu vizyon, BM’nin sürdürülebilir kalkınma ve çatışma çözümüne yönelik gündemiyle uyumlu olup Türkmenistan’ın uluslararası diplomaside güvenilir bir ortak olarak rolünü pekiştirmektedir.

Uluslararası Barış ve Diyalog Yılı’nın iddialı vizyonu, jeopolitik gerilimler, ekonomik eşitsizlikler ve kültürel farklılıklar gibi zorluklarla yüzleşmek zorundadır. Farklı önceliklere sahip ülkeler arasında güven inşa etmek önemli bir meydan okuma olmaya devam etmektedir. Ancak çok taraflı diyalog, yapıcı etkileşim için platformlar sunarak bir çözüm yolu sağlamaktadır.

Girişimin başarısı, hükümetlerin, sivil toplumun ve uluslararası kuruluşların aktif katılımına bağlıdır. Türkmenistan’ın küresel ve bölgesel aktörlerle kurduğu ortaklıklar, kolektif eylem ve sürekli ivme sağlama konusunda bir model oluşturmaktadır.

Türkmenistan’ın başlattığı 2025 Uluslararası Barış ve Diyalog Yılı, daha barışçıl ve işbirliğine dayalı bir dünya oluşturma yolunda önemli bir adımı temsil etmektedir. Tarafsızlık ve diyalog ilkelerini savunarak Türkmenistan, küresel zorlukları işbirliği ve karşılıklı anlayış yoluyla ele alma konusundaki kararlılığını bir kez daha teyit etmektedir.

Ulusların bu ortak vizyon etrafında birleşmesiyle, girişim küresel öncelikleri yeniden tanımlamak ve barışın temellerini güçlendirmek için benzersiz bir fırsat sunmaktadır. Diplomasi ve diyaloğun, herkes için daha aydınlık bir geleceğin yolunu nasıl açabileceğine dair güçlü bir örnek teşkil etmektedir.

Hazırlayan: Maral RAHYMOVA, Türkmenistan’ın Belçika Büyükelçiliği İkinci Katibi,